Dişlerin ve çevre dokuların çeşitli nedenlerle bozulduğu veya tamamen yok olduğu durumlarda, bunları onarmak veya değiştirmek için kullanılan hazırlanan malzemelere protez denir.
Protezle hastanın kaybolan fonksiyonları yeniden kazandırılmaya çalışılırken aynı zamanda bozulan konuşmanın düzeltilmesi ve estetik görünümün iyileştirilmesi de amaçlanır. Bu sayede büyük oranda kaybolan ağız sağlığına yeniden kavuşulurken, toplumda eksik veya harap dişlerle yaşamak zorunda kalan bireylere psikolojik olarak da destek sağlanmış olur. Çünkü hayatını (bir süreliğine de olsa) bu şekilde yaşamak zorunda kalan bireyler, öncelikle gülmeyi unuturlar.
Bu durum kişilerde hem fonksiyonel bozukluklara hem de özgüven kaybına neden olur. Bu tür hastalara yapılan çeşitli protezlerle kişilerin yaşam kalitesinin arttırılması amaçlanmaktadır.
İnsanların geceleri yemek yemesi, çiğnemesi, yutkunması ve bazı nedenlerden dolayı dişlerini gıcırdatması sonucunda dişler yıllar geçtikçe farklı oranlarda yıpranır. Ayrıca çürük ve kazalar sonucunda dişlerin bazı kısımları kırılabilir. Bu gibi durumlarda dişlerin kaybolan yapıları kron adı verilen protezlerle değiştirilir.
Bu kaplamalar eskiden diş hekimliğine özel olarak üretilen porselen, akrilik veya metal alaşımları kullanılarak yapılıyordu. Günümüzde Diş Hekimliğindeki son gelişmelerle birlikte özellikle porselende son derece doğal görünümler elde edilebilmektedir (Low 151 porselenler, Empress, In-Ceram, Procera, Zirkonyum).
Diş kaybı sonucu yapılan protezler genel olarak iki çeşittir;
1. Hasta tarafından istenildiği zaman takılıp çıkarılabilen HAREKETLİ PROTEZLER
2. Kron, köprü gibi SABİT PROTEZLER ağızda kalan dişlerin üzerine yerleştirilir ve hasta tarafından çıkarılamaz.
Hareketli Protez terimi genel olarak hastanın eksik dişlerin yerine geçen protezleri takıp çıkarabilmesi anlamında kullanılmaktadır. Bu tip protezlerin kalan dişlerin yanı sıra dişleri çevreleyen yumuşak dokulardan da destek alması gerekir. Çiğneme sırasında üzerine binen yük sonucunda protez ağızdaki yumuşak dokulara bir miktar batar yani hareket eder.
Bir veya birden fazla dişin eksik olduğu durumlarda kullanılan Hareketli Protez türü; Hareketli Kısmi (Kısmi) Protez,
Doğal dişlerin tamamı eksik olduğunda kullanılan tip; Tam Protez denir.
Yeterli diş desteğinin olmadığı durumlarda büyük bir dolguyu eski haline getirmek için,
Zayıf dişlerin kırılmasını önlemek için,
Diş implantının üst yapısı olarak,
Kırık, deforme olmuş veya rengi solmuş dişleri kapatmak için.
Köprü: Bir veya daha fazla diş eksikliği durumunda, komşu dişlerin boyutları küçültülerek aralarındaki boşlukların doldurulması ve kaplamalarla desteklenmesi işlemidir.
